Δυσφαγία είναι η δυσκολία μεταφοράς της τροφής και των υγρών από το στόμα στο στομάχι τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες. Η αιτιολογία της ποικίλει ανάλογα με το στάδιο και το είδος της διαταραχής που παρατηρείται.
Η κατάποση διαχωρίζεται σε τρία στάδια:
Στοματικό στάδιο: Στο στάδιο αυτό συντελείται η μάσηση της τροφής και η ανάμιξή της με σάλιο ούτως ώστε να μετατραπεί σε μαλακή και υγρή μάζα (βλωμός).
Φαρυγγικό στάδιο: Η γλώσσα μετακινεί τον βλωμό από το στόμα προς τον φάρυγγα. Ταυτόχρονα συντελείται ερμητική σύγκλιση του λάρυγγα με στιγμιαία διακοπή της αναπνοής ώστε να αποτραπεί η είσοδος της τροφής ή των υγρών στις αναπνευστικές οδούς και τους πνεύμονες.
Οισοφαγικό στάδιο: Η τροφή και τα υγρά περνούν από τον οισοφάγο και καταλήγουν στο στομάχι.
Σε βρέφη-μωρά και παιδιά με δυσφαγία μπορεί να εμφανίζονται τα εξής κλινικά συμπτώματα:
- Δυσκολία στον μητρικό θηλασμό ή στη σίτιση με μπιμπερό
- Υπερ-έκκριση σιέλου
- Έξοδος υγρών ή τροφής από το στόμα ή τη μύτη
- Δυσκολία συντονισμού αναπνοής και κατάποσης
- Βήχας ή πνίξιμο κατά τη διάρκεια των γευμάτων
- Υπερβολικό αντανακλαστικό εξεμέσεως (συχνοί εμετοί)
- Παράταση της ώρας του φαγητού πάνω από το συνηθισμένο
- Υγρή ή/και βραχνή ποιότητα αναπνοής ή/και φωνής/κλάματος μετά τη σίτιση ή την κατάποση υγρών
- Ανησυχία και εκνευρισμός του παιδιού κατά τη διάρκεια των γευμάτων
- Άρνηση του παιδιού να δεχτεί διαφορετικές υφές τροφής (για παράδειγμα τρώει μόνο πολτοποιημένες τροφές)
- Δυσκολίες μάσησης
- Αδικαιολόγητη αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος
- Απουσία αύξησης βάρους
Στις πιθανές επιπτώσεις της δυσφαγίας συγκαταλέγονται η εισρόφηση τροφής ή υγρών στον αναπνευστικό σωλήνα, οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος που μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια πνευμονική νόσο, η απώλεια σωματικού βάρους και η αφυδάτωση.
Στο Κέντρο Ειδικών Θεραπειών ΑΛΚΥΟΝΗ πραγματοποιούνται θεραπευτικές συνεδρίες για παιδιά με προβλήματα σίτισης και μέσω του προγράμματος SOS Approach to Feeding Therapy. Πρόκειται για ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα, αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση προβληματικών συμπεριφορών σίτισης σε πλήθος τοποθεσιών και πληθυσμών. Το πρόγραμμα αυτό επικεντρώνεται στην αύξηση του επιπέδου άνεσης ενός παιδιού όσον αφορά τη διερεύνηση και την εκμάθηση των διαφορετικών ιδιοτήτων των τροφών όπως η υφή, η γεύση, η οσμή και η σύσταση. Η προσέγγιση SOS επιτρέπει σε ένα παιδί να αλληλεπιδρά με τα τρόφιμα με έναν παιχνιδιάρικο, μη αγχωτικό τρόπο.
Επιπλέον, με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης μπορεί να προταθούν τα εξής:
- Παραπομπή για ιατρική εξέταση (βιντεο-ενδοσκόπηση κατάποσης/FEES ή βιντεο-ακτινοσκόπηση κατάποσης/VFSS)
- Αλλαγές στην υφή, σύσταση ή την θερμοκρασία των τροφών
- Αλλαγές στην στάση ή και τη θέση σίτισης
- Τεχνικές διαχείρισης συμπεριφοράς
- Εκπαίδευση του γονέα