Τί είναι η Παιγνιοθεραπεία;
Η Παιγνιοθεραπεία είναι μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση για παιδιά και εφήβους ηλικίας 3-12 ετών και εντάσσεται στις θεραπείες μέσω τέχνης. Απευθύνεται σε παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, συναισθηματικές δυσκολίες, αναπτυξιακές διαταραχές, μαθησιακές και κοινωνικές δυσκολίες ή παιδιά που έχουν βιώσει διάφορες τραυματικές εμπειρίες όπως διαζύγιο, πένθος κ.λπ. Όπως δηλώνει και η ονομασία της, δίνεται κατά κύριο λόγο βαρύτητα στη λειτουργία και τον ρόλο που διαδραματίζει το παιχνίδι στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Το παιχνίδι θεωρείται ως η κυριότερη, φυσική και αβίαστη διαδικασία μάθησης καθώς και το αμεσότερο μέσο απελευθέρωσης του παιδιού από άγχη, φοβίες, συγκρούσεις και εντάσεις.
Αυτή η θεραπευτική προσέγγιση διαφέρει από τις «παραδοσιακές» θεραπείες στο γεγονός ότι βασίζεται κατά κύριο λόγο στο παιχνίδι και όχι στον λόγο. Τα παιδιά δηλαδή δεν καλούνται να εξηγήσουν τί τα απασχολεί αλλά χρησιμοποιούν το παιχνίδι με βάση τις ικανότητες και τον ρυθμό τους ούτως ώστε να εκφράσουν συμβολικά τις ανησυχίες, τις επιθυμίες και τους φόβους τους.
Βασική αρχή είναι ότι το παιχνίδι εμπεριέχει θεραπευτική δυναμική και ότι το παιδί ή ο έφηβος έχει αφενός την έμφυτη ικανότητα να επιλύει τα προβλήματά του θετικά και αφετέρου την αναπτυξιακή παρόρμηση να θεωρεί την ώριμη συμπεριφορά πιο ικανοποιητική από την ανώριμη. Στην Παιγνιοθεραπεία το παιχνίδι μετατρέπεται σε μέσο κατανόησης των συναισθημάτων του παιδιού όπου τελικά μετουσιώνεται σε μέσο θεραπευτικής αλλαγής και προσωπικής ανάπτυξης.
Μέσα από το παιχνίδι αλλά και τεχνικές δημιουργικής έκφρασης (όπως κίνηση, ζωγραφική, κουκλοθέατρο, πηλό κ.λπ.) το παιδί έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίσει, να εκφράσει και να αναπτύξει πρόσθετες πηγές δυναμικών, που θα συμβάλουν στην αναγνώριση και εκτίμηση των ικανοτήτων του, στην επεξεργασία και διαχείριση δύσκολων ή και τραυματικών βιωμάτων, καθώς και στην ανάπτυξη της ψυχικής του ανθεκτικότητας. Είναι απαραίτητο να παρέχεται στο παιδί ένας χώρος απόλυτης ασφάλειας και εμπιστοσύνης μέσα στον οποίο μπορεί να εκφράσει, να κατανοήσει, να επεξεργαστεί τις εμπειρίες και τα συναισθήματά του και να επιλύσει τις δυσκολίες που παρεμβάλλονται στη φυσιολογική του ανάπτυξη ή δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά του.
Ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού η Παιγνιοθεραπεία μπορεί να είναι μια βραχυπρόθεσμη προσέγγιση ή μια διαδικασία που διαρκεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η συνεργασία με τους γονείς και με άλλους φορείς ψυχικής υγείας και εκπαίδευσης θεωρείται συχνά πρωτεύουσας σημασίας προκειμένου να επιτευχθεί πιο σταθερά και συνολικά η θεραπευτική αλλαγή.
Η Παιγνιοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί προληπτικά, διαγνωστικά, εξελικτικά ή θεραπευτικά, ενώ μπορεί επίσης να λειτουργήσει μόνη της (σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο) ή σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, ανάλογα πάντα με τις δυσκολίες και τη σοβαρότητά τους.
Τί μαθαίνουν τα παιδιά μέσα από την Παιγνιοθεραπεία;;
Ενδεικτικοί στόχοι για ένα παιδί μέσα από ένα πρόγραμμα Παιγνιοθεραπείας μπορεί να είναι οι εξής:
- Να ανακαλύψει το προσωπικό του δυναμικό
- Να διευρύνει τους τρόπους προσωπικής και δημιουργικής έκφρασης
- Να ξεπεράσει συναισθηματικά τραύματα ή πιεστικές αλλαγές στη ζωή του
- Να ξεπεράσει προβλήματα συμπεριφοράς ή συναισθηματικές δυσκολίες που παρεμβάλλονται στη φυσιολογική του ανάπτυξη ή δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά του
- Να εκφράσει, να αναγνωρίσει συναισθήματα, να τα επεξεργαστεί και να βρει λύσεις